Verschil in compositie: regel van derden en de gulden snede

Eline Sips 14 mei 2016, 10:00

Compositieregels helpen je om in verschillende situaties je beeldelementen te ordenen. De gulden snede en de regel van derden zijn waarschijnlijk de bekendste regels. Beide zijn ze bedoeld om je compositie sterker te maken, maar wat is nu precies het verschil?

De middelste vier stippen tonen de gulden snede. De buitenste vier stippen en vagere lijnen tonen de regel van derden.

Beide regels delen je beeld op in negen vlakken. Het verschil zit hem echter in de verhouding van deze vlakken.

De regel van derden

De negen vlakken bij deze compositieregel zijn precies dezelfde grootte. Bij een foto met een verhouding van 1x1, zullen ze dus ook exact vierkant zijn. Zowel de lijnen als de snijpunten kan je gebruiken om je beeldelementen te plaatsen. Je foto's worden dan esthetisch aantrekkelijker.
De regel van derden helpt je bovendien bij het leggen van je focus. Leg je de horizon op 1/3e, oftewel gelijk aan de onderste horizontale lijn, dan is er meer aandacht voor de lucht. Leg je deze op 2/3e, oftewel de bovenste horizontale lijn, dan is er meer aandacht voor het landschap.

Originele foto: Blackscorpion

Je camera heeft vaak een optie om een raster aan te zetten. In veel gevallen is dit raster ook ingedeeld via de regel van derden. Ook de cropfuncties van veel nabewerkingsprogramma's tonen automatisch dit raster wanneer je gaat herkaderen. Dat maakt het heel gemakkelijk om je beelelementen goed te plaatsen!

Om een beter beeld te krijgen van de regel van derden kan je een blik werpen op deze collectie. De foto's die hierin staan zijn namelijk allemaal volgens de regel van derden ingedeeld!

De gulden snede

Ook de gulden snede bestaat uit negen vlakken, maar deze hebben verschillende verhoudingen. De vlakken in het midden zijn een stuk kleiner dan die aan de buitenkant.

Deze vlakken verhouden zich tot elkaar volgens het gulden getal. Dit is de Griekse letter phi en heeft een waarde van grofweg 1,62. Dat klinkt heel ingewikkeld en het is wellicht makkelijker te begrijpen door simpelweg naar de gulden snede te kijken.

De gulden snede werkt als volgt: De blauwe lijn heeft dezelfde verhouding tot de groene lijn, als dat de gele lijn heeft tot de blauw lijn. De korte en lange lijnen hebben dus altijd dezelfde verhouding tot elkaar en deze verhouding is het gulden getal.

Het is echter niet zo belangrijk om die wiskundige berekening te begrijpen, als het maar duidelijk is wat voor resultaat het oplevert voor je compositie.
Neem onderstaande foto. Door de gulden snede is het beeld een stuk spannender geworden, dan wanneer de vlinder precies in het midden had gestaan.

Originele foto: belg50

Het woord regel is wellicht niet goed gekozen want je kan zowel de gulden snede als regel van derden beter zien als een richtlijn. Beide proberen centrale positionering te voorkomen. Toch zijn er tal van situaties waarin een onderwerp juist beter tot zijn recht komt als deze wel exact in het midden is uitgelijnd. Denk bijvoorbeeld aan situaties die heel erg geschikt zijn voor symmetrie of momenten waarop je een beeldritme probeert te creëeren.