Aspendos

Aspendos, Turkije. Als je er vroeg bij bent voordat de touringcars komen dan val je werkelijk van de ene verbazing in de andere. Alleen het enorme theater al maar daarover later meer. Het huidige Belkiz lag vroeger aan de oevers van de rivier Eurymedon, tegenwoordig Köpruçay, die in de Oudheid bevaarbaar was; Strabo verhaalt in feite dat hier in 468 v. C. de schepen lagen geankerd voor de epische slag tegen de Delische Zeebond. Aspendos zou gesticht zijn door de Argeeërs: maar met zekerheid weet men dat Aspendos al begin 5de eeuw de enige stad was, samen met Sidon, die haar eigen munten sloeg. Deze belangrijke rivierhaven werd in 333 v. C. door Alexander de Grote bezet omdat zij geweigerd had belastingsgelden te betalen aan de Macedonische koning: bondgenoot van Rome tijdens de slag bij Sipylum in 190 v. C., maakte zij later deel uit van het Romeinse Keizerrijk en onderging het zelfde lot. De stad is gebouwd op twee heuvels: op de hoogste, de “grote heuvel” of Büyük Tepe bevond zich de acropolis met agora, basiliek, nymphaeum, en “bouleuterion” of “raadskamer”; van al deze gebouwen, die eens het hart van het stadsleven waren, zijn tegenwoordig slechts ruïnes over. Op ongeveer één kilometer afstand van de stad, in noordelijke richting, zijn nog duidelijk de resten te zien van een Romeins aquaduct dat Aspendos van water voorzag door een 15 kilometer lange waterleiding. Het theater is het best bewaard en is zonder twijfel het mooiste Romeinse theater van heel Turkije. Het werd in de 2de eeuw n. C. gebouwd door architect Zeno, zoon van Theodorus die afkomstig was uit Aspendos; hij bouwde het werk dankzij de financiering van twee broers, Curtius Crispinus en Curtius Auspicatus, die het opdroegen aan de keizerlijk familie zoals enkele inscripties op de stenen aanduiden. Het theater werd in 1871 ontdekt door Graaf Landskonski tijdens een van zijn reizen in deze streek, de uitstekende staat van bewaring is te danken aan de goede kwaliteit van de kalksteen en aan het feit dat het bouwwerk door de Seldjoeken werd omgevormd tot paleis waardoor de gehele noordelijke vleugel met baksteen werd verstevigd. De negenendertig tribunes die 96 meter lang waren konden ongeveer 20.000 toeschouwers bevatten. Men kon vanuit de sierlijke gaanderij met open bogen de voorstellingen zittend in de schaduw bijwonen. Wat de bezoeker vooral treft is de schoonheid en de architectonische sierlijkheid van de toneelmuur die bestaat uit frons scaenae die met vijf deuren uitkomt op het proscenium en twee orden vensters die doorlopen tot de buitenmuur. Aan de constructie van dit theater – wat heden nog voor voorstellingen wordt gebruikt vanwege de ongelooflijk goede akoestiek – en van het buiten de stad gelegen aquaduct is een legendarisch verhaal verbonden. De koning van Aspendos had een bijzonder mooie dochter, Semiramis genoemd, op wie twee architecten verliefd waren: de koning besloot haar te laten huwen met de architect die in de kortste tijd een belangrijk openbaar bouwwerk zou bouwen. De twee architecten begonnen te werken en voltooiden de bouw tegelijkertijd, de een het theater en de andere het aquaduct. Beide bouwwerken vielen in de smaak van de koning en zodoende besloot hij zijn dochter in tweeën te delen. De ontwerper van het aquaduct accepteerde deze “Salomonische” beslissing, maar de ander liet de prinses liever aan zijn rivaal. Zodoende begreep de koning dat de ontwerper van het theater niet alleen een schitterend meesterwerk had geschapen, wat de trots van de stad was, maar dat hij tevens een uitstekende man voor zijn dochter zou zijn: en het huwelijk werd gesloten.