Oranje Nassau Oord

Oranje Nassau's Oord, lokaal bekend onder de afkorting ONO, is een landgoed gelegen tussen het dorp Renkum en Wageningen, en grotendeels tot die laatste gemeente behorend. Het bestaat uit weiland in het Renkums Beekdal en bos gelegen op de oostflank van de Wageningse Berg. Aan de rand van het bos ligt het oude sanatorium, ontworpen door Roelof Kuipers, tegenwoordig het verpleeghuis Cortenbergh. Naast het sanatorium lag voorheen het koninklijk paleis Oranje Nassau's Oord, dat aan het einde van de Tweede Wereldoorlog grotendeels werd verwoest en vervolgens afgebroken. Het landgoed grenst aan de noordkant, langs Domeinweg en Grenspad, aan de bossen van de Dorschkamp, die eigendom zijn van Staatsbosbeheer en zich uitstrekken totaan de Geertjesweg. ONO en Dorschkamp vormen een aaneengesloten wandelgebied. Geschiedenis In het beekdal stond vanaf de Middeleeuwen het kasteel Grunsfoort. Dit werd eind achttiende eeuw afgebroken. In 1923 zijn op de plaats van het kasteel opgravingen verricht. Op initiatief van de Renkumse dorpshistoricus Cees Burgsteyn is de plaats van het kasteel Grunsfoort nu met palen gemarkeerd. Langs de Beukenlaan staat een informatiebord. In de negentiende eeuw verrees aan de westkant van het beekdal Huize Kortenburg, daar waar nu de oostpunt van het sanatoriumgebouw ligt. In 1881 kocht Koning Willem III dit huis van Graaf van Rechteren van Appeltern. Het bijbehorende landgoed had een oppervlakte van 182 hectare. Willem III hoopte dat de omgeving zijn vrouw Emma van Waldeck-Pyrmont zou doen denken aan haar geboortestreek in Hessen en haar heimwee zou verzachten. In 1883 was het paleis, dat de naam Oranje Nassau's Oord kreeg, na verbouwingen gereed voor bewoning. Emma heeft er uiteindelijk slechts enkele zomers doorgebracht. Volgens ontwerpen van tuinarchitect Louis Paul Zocher werd het traditionele eikenhakhout op het landgoed vervangen door grove den. Imposante beukenlanen (de Koningslaan en de Koninginnelaan) werden aangelegd. Willem III beoefende op het paleis een voor een vorst ongewone hobby: houtbewerken. Zijn gereedschap is bewaard gebleven. Willem III ging ook graag met plaatselijke vissers vissen op de Rijn. Na haar aftreden als regentes kreeg Emma een nationaal geschenk van 300.000 gulden. Dit geld, het paleis en het landgoed bestemde zij voor de bestrijding van de tuberculose; zij had een van haar zusters verloren aan deze ziekte. Zo verrees in 1901 naast het paleis het veel grotere, witte sanatoriumgebouw. Dit kreeg een gebogen vorm. Langs een rechte wand zou tocht kunnen ontstaan, wat de longlijders zou schaden. Het paleis werd in de Tweede Wereldoorlog zwaar beschadigd en daarna afgebroken. Met de uitroeiing van de tuberculose werd het sanatorium in de jaren zeventig geleidelijk omgevormd tot een verpleeghuis voor dementerende bejaarden. Nieuwbouw in een zachtgele kleur werd toegevoegd. Het oude sanatoriumgebouw huisvest nog slechts ondersteunende diensten. Bij de fusie met verpleeghuis de Hemelsche Berg uit Oosterbeek verrees een grote kubus aan het oostelijk uiteinde van het sanatoriumgebouw, een afspiegeling van het verdwenen paleis.