Dit zijn de mooiste bossen van Nederland en België

In dit artikel bespreken we een aantal van de mooiste bossen van Nederland en België, uiteraard vanuit het oogpunt en wensenlijstje van de fotograaf, compleet met geografische breedte- en lengtegraad. Natuurlijk is de lijst zeker niet compleet en hebben we enkele andere toppers moeten schrappen.

Dit artikel komt uit de volledige Cursus Bosfotografie in Zoom Academy. Hierin leer je alles over het maken van de beste bosfoto’s en nog veel meer.

Oisterwijkse Bossen en Vennen

Tussen Tilburg en Eindhoven vind je de Oisterwijkse Bossen en Vennen, grenzend aan de al net zo fraaie en weidse Kampina. Het gebied is een aaneenschakeling van heidevelden, loofbossen, naaldbossen en vooral een heleboel vennen. Die vennen vormen de grootste fotografische trekpleister van het gebied. Kenmerkend voor dit gebied zijn de eilandjes in de vennen, soms voorzien van bonsai-achtige dennenboompjes. Zeker op een mistige ochtend, wanneer de achtergrond aan het oog wordt onttrokken, kun je hier prachtige sfeervolle foto’s maken. De eilandjes vind je bijvoorbeeld op het Diaconieven en Van Esscheven. Het Voorste Goorven mag in de lijst niet ontbreken en is wellicht het meest gefotografeerde ven van Nederland. De rij bomen met de ene afhangende tak in het water herken je meteen, zeker als de huisaalscholver er weer eens zit te drogen.

De vennen fotografeer je in alle jaargetijden. Maar ze zijn op hun mooist in het vroege voorjaar (frisgroen), in de herfst als de bomen kleuren en in de winter met sneeuw. Zoals gezegd is mist een enorme sfeermaker, maar niet noodzakelijk. Een 24-70mm-standaardzoom plus een 70-200mm- of 100-400mm-telezoom is ideaal. Een extreme groothoek heeft weinig zin, omdat je altijd vanaf de oever van de vennen fotografeert. De eilandjes en bomen worden zo wel erg klein, terwijl de voorgrond weinig toevoegt. Op windstille dagen fotografeer je de eilandjes en bomen met hun reflectie; als het waait, kun je de reflectie gerust aansnijden en een andere compositie kiezen. Een grijsverloopfilter kan van pas komen als de lucht aan de horizon al kleurt terwijl de voorgrond nog in de schaduw ligt. Een grijsfilter kan op winderige dagen het water tot een rustig geheel maken, maar een reflectie krijg je er natuurlijk niet mee terug.

Als je er toch bent, kijk dan eens verder dan alleen de eilandjes, en probeer het landschap te fotograferen met daarin een ‘plusje’. Het meest voor de hand liggend zijn de eenden, ganzen en futen die op de vennen zwemmen en vaak bereid zijn op de juiste plek in je compositie te verschijnen. Als je maar geduld hebt.

Tussen de vennen vind je grote en kleine heidevelden. Buiten het bloeiseizoen is het maar een troosteloze bruine massa, maar onder de juiste omstandigheden kan zelfs dát een fraaie foto opleveren. Denk aan een vochtige herfstochtend, als duizenden bedauwde spinnenwebben oplichten in het tegenlicht, als er een dun laagje sneeuw op ligt, of als de mist erboven hangt en een van de vele reeën in het gebied net op de juiste plek in beeld wil gaan staan.

Van Tienhovenlaan 4, Oisterwijk

Op de omgevallen boom bij het Voorste Goorven zit bijna altijd wel een reiger of aalscholver: een ideale blikvanger in het landschap.

(robingooijersfotografie)

Deelerwoud

Bossen staan bekend als lastig om te fotograferen (vandaar dat deze cursus – op veler verzoek – geen overbodige luxe is). Of het zijn doodsaaie productiebossen, óf het is er zo’n enorme chaos dat het onmogelijk lijkt er mooie foto’s te kunnen maken. Dan helpt het als je in een gebied bent met karakteristieke bomen, die ook nog eens niet te dicht op elkaar staan. In het Deelerwoud kun je wat dat betreft je hart ophalen. Het enorme gebied is een afwisseling van heidevelden en bossen, met her en der fraaie stukjes met eeuwenoude zomereiken en fotogenieke plukjes berkenbos.

De heide is natuurlijk op zijn mooist wanneer deze bloeit, zo tegen eind augustus. Maak gebruik van de glooiing in het landschap om diepte in je foto te creëren. Met tegenlicht of strijklicht vullen de laagtes zich met schaduwen en ontstaat die diepte vanzelf. De laagjeswerking benadruk je door met een korte telelens te werken in plaats van een groothoek. Bijkomend voordeel is dat je de heideplanten in elkaar drukt, waardoor het paars onafgebroken lijkt te zijn.

Het fijne van bomen is dat ze altijd een gewillig onderwerp zijn. Soms heb je een mistige dag nodig om de achtergrond aan het zicht te onttrekken, en soms is een laagje sneeuw mooi om de georganiseerde chaos van de takken te benadrukken. Plaats de boom met een korte telelens in het landschap met lucht erboven als die lucht de moeite waard is. Op grijze dagen laat je de lucht bij voorkeur buiten beeld. Of kruip met een groothoeklens onder de boom en fotografeer eens recht omhoog. Het overdreven perspectief laat de boom er dreigend uitzien, en het effect is dramatisch en abstract tegelijk. Ga vooral op zoek naar bomen met kronkelende wortels en takken.

Het gebied is ook rijkelijk voorzien van wild, waaronder wilde zwijnen, edelherten en damherten. De kans om in de vroege ochtend of late avond een van deze dieren tegen te komen is aanzienlijk. Je kunt op goed geluk gaan rondwandelen, maar je kunt ook naar sporen of bepaalde gebiedskenmerken kijken (een akker of weiland midden in het bos is vaak een geschikte plek) en daar gecamoufleerd afwachten wat komen zal. Uiteraard is een telelens een must. Een stille camera, of een camera met een relatief stille stand, is ook geen overbodige luxe. En houd rekening met de windrichting: de meeste dieren hebben je allang gehoord of geroken voordat ze je zien. Ga beschut zitten, liefst tegen een donker achtergrond. De meeste dieren zijn prooidieren en zijn alert op bewegingen in horizontale richting. Kijk je vanachter een boom, dan zien ze je beweging meteen. Ga je voor de boom zitten, dan val je veel minder op. Zet de slaapstand van je camera als dat even kan uit. Soms zul je snel moeten reageren, en dan is een seconde opstarttijd al te veel!

Delenseweg, Deelen

Kronkelige eiken als deze vragen gewoon om gefotografeerd te worden.

Dennis Mulder (dennismulder55)

Savelsbos

Voor veel Nederlanders voelt een bezoekje aan Zuid-Limburg als een vakantie in het buitenland. Niet zo gek, want waar anders heb je vakwerkhuisjes, een heuvellandschap, en schitterende hellingbossen met kabbelende beekjes? De regio herbergt diverse fraaie bossen, maar ontegenzeggelijk een van de parels is het Savelsbos, net voor de grens met België. Het bos is glooiend, de paadjes zijn smal en kronkelend, de bomen groot en oud. Het nodigt uit om er te gaan wandelen. Langs de stammen groeit de klimop en in de kruinen hangt maretak. In het voorjaar wisselen de bloementapijten elkaar in rap tempo af.

Met name voor daslook is dit een van de mooiste plekken van Nederland. De hele bosvloer is in mei geurend wit, waarbij de glooiingen in het bos letterlijk een extra dimensie aan het witte tapijt geven. Een lichte telelens werkt het best om het eindeloze bloemenveld in beeld te brengen. Kruip ook eens met een macrolens dicht op de bloemen, want ze zijn van dichtbij net zo delicaat mooi als geurig. Probeer de verleiding te weerstaan overal van de paden te gaan en dwars het bos in te lopen. Het bos is kwetsbaar en er wonen veel wilde dieren. Je verstoort en vernielt een boel als je dwars door het bos gaat struinen. Van veraf ziet het tapijt aan daslook er iets verderop altijd mooier uit, maar dat is optisch bedrog. Zodra je erbovenop staat, zie je ook daar weer de gaten in het tapijt, en lijkt het iets verder weg weer nóg mooier.

Let tijdens het wandelen ook op de overal aanwezige sporen van de das, die hier floreert. Overal vind je snuitputjes en mestputjes. En als je geluk hebt, passeer je wellicht een overduidelijke dassenburcht met vers uitgeworpen zand, vlak langs het wandelpad.

Ook buiten het voorjaar zijn deze bossen prachtig. In de herfst kleurt het er bijzonder fraai. De enorme variatie aan loofbomen zorgt voor een flinke afwisseling in kleuren en vormen. Dit bos is daarom ook erg fotogeniek van een afstandje. Zoek een wat hoger gelegen punt op enige afstand van het bos en fotografeer met een wat langere lens een abstract patroon van kleuren en vormen.

Het Savelsbos is uitgestrekt, maar smal en grillig van vorm. Er zijn daarom diverse plekken waar je je wandeling kunt beginnen. Op internet vind je diverse uitgezette routes. Kies geen te lange route en neem je tijd. Zeker bij bosfotografie kan een stapje naar links of rechts of een iets lager standpunt een groot verschil maken. Beter een paar goede foto’s dan een boel gehaaste net-niet beelden!

Parkeerplaats Savelsbos, Keerderweg 1

Het Savelsbos is vooral in het voorjaar een lust voor oog en neus door de uitbundig bloeiende daslook.

Tom de Cock (cockie)

Speulderbos

Zeg je bosfotografie, dan denken de meeste fotografen meteen aan het Speulderbos, ook wel ‘het bos van de dansende bomen’ genoemd. En terecht, want nergens in Nederland vind je een vergelijkbaar fotogeniek bos. Voor het grootste deel bestaat het bos uit beukenbomen, en deze kronkelen in alle richtingen. Vroeger werden veel bomen gekapt, en alleen de rechte stammen konden worden gebruikt. Alle afwijkende stammen en aftakkingen bleven staan, en zo ontstond dit rariteitenkabinet aan beukenbomen.

In alle omstandigheden zijn deze bossen de moeite waard, maar het sprookjesachtige van de dansende bomen komt pas echt tot zijn recht op een mistige dag. De rommel op de bosbodem en in de achtergrond wordt aan het zicht onttrokken, zodat alle aandacht gaat naar de kromme sterren van het bos. Toch hebben deze bossen op andere dagen voldoende te bieden. In het vroege voorjaar is er niets frisser groen dan jong beukenblad. En in de herfst zijn beukenbossen de bossen met de mooiste tinten oranje, rood en geel. Leef je uit met alle lenzen in je tas. De telezoom is zoals altijd geschikt om in te zoomen op bijzondere vormen en cleane composities. Maar ook de groothoeklens heeft hier een functie. De vele gevallen stammen en takken op de bosbodem kunnen een ideale voorgrond vormen voor een weidse bosfoto. Kruip er dicht op en probeer een interessant stukje stam te vinden. Dat kan een loskomend stuk bast zijn, een uit de stam groeiende varen, of een prachtige paddenstoel.

Sowieso zijn beukenbossen perfect om paddenstoelen te fotograferen. De variatie is groot en de bosbodem is relatief kaal, wat het gemakkelijker maakt een laag standpunt in te nemen en een lege achtergrond te realiseren. En misschien nog wel belangrijker: de heilige graal onder de paddenstoelfotografen, de glimmend witte porseleinzwam, is enkel te vinden in oude beukenbossen met voldoende dood hout. Fotografeer de porseleinzwam in close-up; de plaatjes aan de onderzijde alleen al zijn een foto waard. Maar pak ook de groothoeklens er eens bij en fotografeer de porseleinzwam in zijn habitat, het uitgestrekte beukenbos. Dankzij de glimmende en doorschijnende hoed kun je helemaal losgaan met externe lichtbronnen zoals flitsers en ledlampjes in alle kleuren.

Je bent al snel geneigd de paddenstoelen op gevallen stammen en takken te zoeken, maar kijk ook eens omhoog. Ze groeien ook tegen nog overeind staande beuken, en als je recht omhoog fotografeert, krijg je de imposante bladkroon van de beuk in de achtergrond.

Tot slot nog een aandachtspunt: het kan er behoorlijk druk zijn, en niet alleen met fotografen. Arriveer je laat, dan staan de auto’s al tot ver in de berm geparkeerd.

Boshuis in Drie, Sprielderweg 205, Ermelo

De kromme beuken van het Speulderbos zijn de vaakst gefotografeerde bomen van Nederland. Peter maakte gebruik van focus stacking.

Peter Slagmolen (pslagmolen)

Hallerbos

Onze zuiderburen hebben beukenbossen waar wij Nederlanders jaloers op kunnen zijn! En dan vooral vanwege de voorjaarsflora die je er kunt aantreffen. Bosanemonen en daslook zijn in onze bossen ook wel te vinden. Maar wat het Hallerbos, net onder Brussel, zo uniek maakt, is de gigantische paarse zee aan wilde hyacinten die je er vanaf ongeveer half april kunt aantreffen. De combinatie van het blauwpaars tot paarsroze van de hyacinten met het frisgroen van de eerste beukenbladeren is onovertroffen. Het zijn immers complementaire kleuren op het kleurenwiel, dus het kleurcontrast krijg je gratis van Moeder Natuur.

Het bos is vrij open, maar her en der liggen afgevallen beukentakken op de grond. Het vraagt dus enig rondwandelen om een redelijk cleane compositie te vinden. Een mistige dag kan helpen. Ook hier geldt dat een telezoomlens een goed startpunt is. Door het samengedrukte perspectief lijken de bloemen dichter op elkaar te staan en verdwijnen de open plekken die er wel degelijk zijn. Ook helpt het je om niet te veel bomen op de foto te krijgen, wat het maken van een rustige compositie vereenvoudigt. Let wel op dat afzonderlijke stammen elkaar niet overlappen: dat komt de rust in je foto ten goede. Bovendien is werken met een groothoeklens toch al niet mogelijk, omdat je aan de paden gebonden bent. Verlaat die ook niet, want de laatste jaren gebeurde dat veel te veel, en inmiddels wordt streng gecontroleerd én bekeurd. Sommige stukken bos zijn zelfs afgezet en verboden toegang. Gelukkig blijft er voldoende over.

Het mooie aan dit bos is dat het nogal glooiend is, en de paadjes zijn er smal. Die paadjes kun je dus als inleidende lijnen gebruiken, waarbij ze in de verte en over de volgende heuvel uit het zicht verdwijnen. Met wat geluk vind je een van de vele reeën die in het bos wonen. Zo’n dier in je paarse bosfoto is toch een bijzonder dikke bonus voor het beeld! Vergeet ten slotte je macrolens niet. Als je een hele dag in het bos verblijft, heeft het weinig zin steeds maar hetzelfde soort foto’s te maken. Probeer met verschillende invalshoeken de kenmerken en pracht van het bos te laten zien. Een close-up van de hoofdattractie, de hyacint, hoort daar zeker bij!

Parking Hallerbos, Hogebermweg, Halle, België

De hoogteverschillen in het Hallerbos brengen prachtige zigzaglijnen in je compositie als je een telelens gebruikt en vanaf een laag standpunt fotografeert.

Freek van den Driesschen (fotofanatic)

Local patch

Misschien wel de ‘mooiste fotolocatie’ hebben we tot het laatst bewaard. Dat is geen bekend gebied, maar het bosgebied dat het dichtst bij je huis is gelegen. Waarschijnlijk weet je zelf al wel waar je kunt parkeren en hoe de wandelpaden lopen.

Het mooie van een local patch is dat je er snel even naartoe kunt gaan. Als je weinig tijd hebt, als de mist plots over het land valt, of als het ineens begint te sneeuwen. Zo ben je altijd op tijd en hoef je mooie omstandigheden niet te missen. Bovendien ken je het gebied op je duimpje, en weet je in welk licht of welk jaargetijde een bepaald deel van het gebied op zijn fraaist is. De kans dat je prachtige omstandigheden in een optimale foto kunt omzetten, is er het grootst. Het is immers bekend terrein.

Je kunt er oefenen en experimenteren, en foto’s maken die gegarandeerd niemand anders heeft. Heb je de weidse boslandschappen er voor je gevoel wel op staan, probeer dan eens met een 70-200mm-telezoom op zoek te gaan naar intieme landschappen en abstracte beelden. Of loop een maand lang met alleen een 50mm-standaardlens rond om jezelf uit te dagen. Of steek een heel voorjaar in het fotograferen van vossen of bosuilen. Allemaal dingen die je ongestraft kunt doen, zonder bang te hoeven zijn het hoogtepunt te missen van die éne beroemde locatie, waar je al zo lang naartoe wilde en die twee uur rijden van je huis verwijderd is. Zo’n plek die je alleen kent van andermans foto’s op het internet, en waar je tijdens een eenmalig bezoekje waarschijnlijk geen wereldschokkende beelden gaat maken.

Een local patch haalt je uit die tunnelvisie en geeft je telkens weer nieuwe kansen op verrassende foto’s!

Je beste locatie voor bosfotografie en natuurfotografie in het algemeen is een locatie die bij jou in de buurt ligt!

Jeroen Schouten (yeroon86)

Zoom Academy

Dit artikel komt uit de volledige Cursus Bosfotografie in Zoom Academy. Hierin leer je de technieken te beheersen die beweging in je foto’s brengen en nog veel meer.

Zo leer je onder andere:

Bekijk hier de volledige Cursus Bosfotografie.