Tips - Leer van exif-informatie van foto's!

Dit artikel komt uit de volledige Cursus Camerabeheersing in Zoom Academy. Alles leren over je camera en wil je alle functies optimaal benutten? Bekijk de gehele cursus!

Exif

Als je op Zoom.nl een foto bekijkt, zie je onder de naam van de maker en diens eventuele toelichting vaak een rijtje technische gegevens staan. Als je op Alle foto informatie tonen klikt, krijg je nog meer informatie te zien. In veel gevallen kun je ook zien waar de betreffende foto is gemaakt.

De exif bevat cameragegevens. Zo kun je aflezen dat deze prachtige foto met een drone is geschoten.

Thomas Bartelds (thomas-bartelds)

Die gegevens zijn afkomstig uit de zogenaamde exif: technische gegevens die jouw camera automatisch bewaart in alle jpeg- en raw-bestanden. Deze exif-data bevatten zeer waardevolle informatie. Je kunt zien welke camera en objectief zijn gebruikt, plus de camera-instellingen waarmee de foto is gemaakt. Denk aan zaken als belichtingsmodus, diafragmawaarde, sluitertijd, iso-waarde, belichtingscorrectie, lichtmeetmethode en de gebruikte brandpuntsafstand. Zelfs de serienummers van camera en objectief worden opgeslagen. Houd er rekening mee dat de exif incompleet is bij objectieven zonder elektronische contacten. In zo’n geval worden de brandpuntsafstand en de ingestelde diafragmawaarde niet door de camera geregistreerd.

Daarnaast worden tijdstip en datum van de opname vastgelegd, en zelfs locatiegegevens als jouw camera over een gps-ontvanger beschikt of daarmee verbonden is. Al deze gegevens worden in een afgescheiden deel van het fotobestand bewaard.

Bij deze fantastische foto van Bianca Schmidt kun je op Zoom.nl meteen zien met welke apparatuur en instellingen die is gemaakt.

Bianca Schmidt (bianca-schmidt)

IPTC

Naast die technische informatie kun je bij veel camera’s via het menu enige gebruikersinformatie opgeven, zoals jouw naam of een copyrightmelding. Op die manier laat je weten dat de betreffende foto’s van jou zijn, zonder dat je dit achteraf handmatig bij elke foto hoeft in te vullen. Dit is geen technische informatie. Vandaar dat deze geen onderdeel is van de exif-data, maar van de zogenaamde IPTC-data.

Ook deze metadata worden in een afgescheiden deel van de foto opgeslagen. Je kunt deze informatie achteraf aanvullen in een fotobewerkingsprogramma, bijvoorbeeld met contactinformatie en een korte beschrijving van wat op deze foto te zien is.

Zelfs via Windows Verkenner of Voorvertoning op de Mac kun je metadata bekijken.

Metadata bekijken en toevoegen

Om de exif en/of de IPTC van een foto te bekijken, hoef je die niet eens te openen in een fotobewerker. Veel kun je al zien met bijvoorbeeld Windows Verkenner of Voorvertoning op de Mac. Om dieper in de exif te duiken, kun je echter beter een programma als Lightroom gebruiken.

Waar vind je in Lightroom de metadata van je foto’s terug? Die gegevens waren altijd direct na het importeren te zien in de Bibliotheek-module in de rechterkolom onder Metagegevens. Op den duur werd deze steeds uitdijende waslijst aan gegevens nogal onoverzichtelijk. Daarom kun je in de 2022-versie specifiek aangeven welke informatie je in beeld wilt hebben en welke niet. Handig is ook dat je, door op het pijltje achter sommige items rechts in de kolom te klikken, je opnamen kunt laten filteren. Als je bijvoorbeeld op het pijltje achter Lens klikt, krijg je alle opnamen te zien die met dat objectief zijn gemaakt.

In het tabblad IPTC kun je zaken als copyrightinformatie, een titel en je contactgegevens invullen. Het is tijdrovend als je dit per foto doet. Beter is het om van deze statische informatie een voorinstelling te maken. Dat gaat via de menuoptie Metagegevens / Voorinstellingen metagegevens bewerken. Daarna kun je in de Bibliotheek-module foto’s selecteren en in de rechterkolom bij Voorinstelling in één klap jouw zelfgemaakte voorinstelling toepassen. Nóg slimmer is het om deze gegevens automatisch aan alle nieuwe foto’s te laten toevoegen. In het Importeren-scherm wijs je bij Toepassen tijdens importeren de voorinstelling aan achter Metagegevens.

in Photoshop kun je de metadata van een geopende foto opvragen via Bestand / Bestandsinfo. Vervolgens kijk je bijvoorbeeld bij Cameragegevens of bij IPTC.

Als je Bridge gebruikt om je fotoverzameling te beheren, kun je via Venster het Deelvenster Metagegevens laten weergeven. Hier vind je zowel de exif- als IPTC-metadata terug. Daarnaast heb je net als in Photoshop de menuoptie Bestand / Bestandsinfo.

In de Bibliotheek-module van Lightroom bepaal je zelf welke metadata je rechts naast de foto wilt zien. De inhoud van het Standaard-tabblad is naar wens aan te passen.

Trefwoorden

In Lightroom kun je ook een omschrijving, classificatie (een waardering van nul tot vijf sterren), kleurlabel en trefwoorden aan je foto’s toevoegen. Deze metadata zijn daarna in de meeste andere fotoprogramma’s ook te zien, hoewel niet altijd allemaal.

’s Avonds laat in het donker gemaakt en twee minuten belicht, zo leren we van de metadata.

Edwin van Alfen (edwinvanalfen)

GPS-gegevens

Maak je gebruik van een gps-ontvanger, al dan niet ingebouwd in de camera of als los accessoire? Ook locatiegegevens worden dan in de exif opgeslagen. Lightroom heeft zelfs een Kaart-module waarop je eenvoudig kunt zien waar je welke foto’s hebt gemaakt. Een foto terugvinden lukt hiermee vaak sneller dan wanneer je bijvoorbeeld op trefwoorden zoekt.

Geen gps-ontvanger in of op je camera? Geen probleem: je hebt vast een smartphone op zak. Via een app kun je jouw locatie continu laten bijhouden, waarna je deze gegevens achteraf via Lightroom aan je foto’s toevoegt.

Foto’s met locatiegegevens zie je op de kaart verschijnen in Lightroom.

Xmp

Er is nog een derde categorie metadata: xmp. Het is je vast weleens opgevallen dat zodra je een aantal raw-bestanden importeert in Lightroom of ze bewerkt met Photoshop, plotseling per raw-bestand een xmp-bestand met exact dezelfde naam wordt aangemaakt. Lightroom en Photoshop gebruiken dit bestand allereerst om metadata in op te slaan. Op die manier kan het raw-bestand altijd intact blijven, doordat de bewerkingsinstructies apart worden opgeslagen. Alleen bij het universele DNG-raw-formaat is er geen apart xmp-bestand.

Werk je met jpeg-foto’s, dan is er ook geen los xmp-bestand. De metadata worden in een xmp-gedeelte in het jpeg-bestand zelf opgeslagen.

Bij elke raw-foto worden de bewerkingsinstructies apart opgeslagen in een xmp-bestand.

Leren

Leuk al die metadata, maar wat heb je eraan? Het is allereerst waardevolle informatie omdat je precies kunt zien hoe jouw foto’s gemaakt zijn. Dat stelt je in staat om van je eigen foto’s én je eigen fouten te leren. Stel dat veel foto’s onscherp zijn. Door de exif-gegevens te bekijken, kom je er misschien achter dat de sluitertijd aan de lange kant was, waardoor je de camera niet goed hebt stilgehouden of bewegende onderwerpen zijn vervaagd.

In een programma als Lightroom kun je je foto’s zelfs laten filteren op dergelijke informatie. In het Bibliotheekfilter staan sluitertijd en diafragmawaarde in eerste instantie niet bij de Metagegevens. Maar als je achteraan op de tekst vóór het slotje klikt, kun je in het pop-upmenu ook Info belichting kiezen. Je kunt zelfs kolommen toevoegen en verwijderen.

Je kunt ook leren van de foto’s van anderen. Bijvoorbeeld door de technische gegevens van foto’s op Zoom.nl goed te bestuderen. Zo kun je analyseren wat het effect van bepaalde camera-instellingen of apparatuur is op het beeld dat je ziet, zodat je ook zelf zo’n fraai portret met weinig scherptediepte en een dromerige sfeer kunt maken. Houd er wel rekening mee dat veel foto’s bewerkt zijn. Het beeld kan daardoor extra scherp lijken of opvallend levendige kleuren hebben. Dat staat los van de gebruikte camera, lens en instellingen. Ook kun je niet nagaan hoe het licht ter plaatse was en of misschien filters gebruikt zijn.

Je kunt het Bibliotheekfilter in Lightroom gebruiken om foto’s te filteren op technische informatie.

Metagegevens verwijderen

Soms ontbreekt op Zoom.nl zulke technische informatie bij een foto. Dat is jammer voor collega-fotografen. Vaak komt dit doordat de maker die gegevens onopzettelijk heeft verwijderd. Bijvoorbeeld door in Photoshop bij Bestand / Exporteren / Opslaan voor web achter Metagegevens een andere optie dan Alles te selecteren. Ook bij Exporteren als gaat de technische informatie niet mee.

In andere gevallen is die informatie bewust verwijderd. Er zijn prachtige dingen te leren uit de metadata van foto’s, maar er is ook een keerzijde. Want wat gebeurt er als je een foto rondstuurt of op een website zet? Dan bevat die foto nog steeds allerlei metadata. Soms wil je niet dat iedereen al deze gegevens kan inzien. Je hebt bijvoorbeeld foto’s in of rond je huis gemaakt, bij een model thuis of op een urbex-locatie die niet bij het grote publiek bekend mag worden. Of je wilt liever niet dat een bepaalde categorie belangstellenden kan achterhalen wat voor apparatuur je bezit. Of je past een heel specifieke en herkenbare bewerkingsstijl toe op jouw raw-bestanden. Dan is het niet handig als in het xmp-deel van de jpeg-foto al jouw bewerkingen staan opgesomd. Weliswaar niet in gewonemensentaal, maar iemand die een beetje handig is, kan achterhalen welke bewerkingen je hebt toegepast.

Vandaar dat het verstandig kan zijn om bepaalde metadata uit jouw jpeg-foto’s weg te poetsen zodra je die deelt met anderen. Zoals eerder is gebleken, kan dat heel simpel in Photoshop – in sommige gevallen zelfs onbewust. Ook met Lightroom en de meeste andere fotoprogramma’s gaat dit bijzonder eenvoudig. In het Exporteren-scherm vind je namelijk een onderdeel genaamd Metagegevens. Hier kun je aangeven welke data geëxporteerd mogen worden. Zijn dat bijvoorbeeld alle gegevens, of alleen jouw contactgegevens? Wil je de locatie en persoonsgegevens ook delen? En wat moet er met cameragegevens en de bewerkingen gebeuren? Je kunt het zelf aangeven, en de opgeslagen informatie aanpassen aan het gebruiksdoel van je foto. Als die bestemd is voor Zoom.nl of een beeldbank, kun je wat scheutiger zijn dan wanneer je de foto rondstuurt of op een socialmediaplatform plaatst.

Je kunt zelf aangeven welke metadata je wilt opslaan en welke niet.

Zoom Academy

Dit artikel komt uit de volledige Cursus Camerabeheersing in Zoom Academy. Alles leren over je camera en alle functies optimaal benutten? Bekijk de gehele cursus!

Zo leer je onder andere:

Bekijk hier de volledige Cursus Camerabeheersing.