Poort en vestingbrug van Bourtange

Bourtange (Gronings: Boertang) is een vestingdorp in de provincie Groningen, dat tijdens de Nederlandse Opstand is aangelegd. Bourtange ligt in de gemeente Vlagtwedde, in de streek Westerwolde. Bourtange is kortstondig, tussen 1808 en 1821, een zelfstandige gemeente geweest. Het is een beschermd dorpsgezicht. Hoewel de grachten en muren anders doen vermoeden, heeft Bourtange nooit stadsrechten gehad. Ontstaan in 1580, tijdens de Nederlandse Opstand, volgde de stad Groningen de noordelijke stadhouder Rennenberg in zijn keuze voor Spanje. De stad werd toen bevoorraad vanuit Duitsland, via een weg op de zandrug (tange) die door het Bourtangermoeras voerde. Om deze bevoorradingsweg te blokkeren gaf Willem van Oranje aan de overste Diderick van Sonoy opdracht op de weg een vesting aan te leggen. Na zijn dood werd het werk voortgezet door Willems opvolger en neef Willem Lodewijk van Nassau (de oudste zoon van zijn broer Jan VI de Oude). In 1594 werd de stad Groningen heroverd, en in 1594 werd de vesting Bourtange onderdeel van de grensverdediging van de drie noordelijke provincies Groningen, Friesland en Drenthe. De vesting werd onder andere in 1665 tijdens de Eerste Münsterse Oorlog verbeterd, en in 1672, tijdens de Tweede Münsterse Oorlog toen Bernhard von Galen Groningen aanviel. In 1742 bereikte de vesting de grootste omvang. Doordat het Bourtangermoeras steeds meer verdroogde en de vuurkracht van geschut groter werd, nam de militaire betekenis van de vesting echter af. In 1851 werd de vesting officieel opgeheven, en werd Bourtange een agrarisch dorp in Westerwolde. De grachten werden met de aarden wallen gedempt en de militaire gebouwen en percelen werden verkocht. Rond 1960 liep het dorp leeg. Bourtange was niet met de tijd meegegaan en was geen plaats waar jongeren zich vestigden. De gemeente Vlagtwedde liet vervolgens de vesting herbouwen in de staat zoals die in 1742 geweest was. Men vindt dus thans bij de grens tussen Duitsland en Nederland (Groningen) een vesting uit vervlogen tijden, die vrijelijk te bezoeken is. Opvallend aan de Vesting Bourtange is de vorm, namelijk een vijfhoek. De 14 lindebomen op het marktplein zijn oorspronkelijk geplaatst langs de zijden van het middelste pentagram.