Hoe kies je het juiste diafragma voor optimale scherpte?
Het diafragma speelt een dubbele rol in fotografie: het bepaalt niet alleen de belichting van je foto, maar ook hoeveel van je beeld er scherp is. De afstand tot je onderwerp én de afstand tussen je onderwerp en de achtergrond hebben daarbij grote invloed. In dit artikel leer je hoe je het juiste diafragma kiest voor verschillende situaties.
Wat doet het diafragma precies?
Het diafragma is een verstelbare opening in je lens die bepaalt hoeveel licht er op je camerasensor valt. Die grootte druk je uit in een f-getal, zoals f/2.8 of f/11.
Groot diafragma (klein f-getal, zoals f/2.8): laat veel licht door en geeft een kleine scherptediepte. Alleen een klein deel van je beeld is scherp, ideaal voor portretten met een onscherpe achtergrond.
Klein diafragma (groot f-getal, zoals f/11): laat weinig licht door, maar zorgt voor veel scherptediepte. Een groter deel van je foto is scherp, wat je wilt bij bijvoorbeeld landschappen of groepsfoto’s.
Let op: hoe dichter je op je onderwerp zit, hoe kleiner de scherptediepte wordt. Je moet dan dus vaker een kleiner diafragma gebruiken om je hele onderwerp scherp te krijgen.
Wat beïnvloedt je keuze voor een diafragma?
Bij het kiezen van een diafragma moet je rekening houden met drie belangrijke factoren:
Hoe ver sta je van je onderwerp af?
Hoeveel scherptediepte wil je in je foto?
Hoe ver is de achtergrond verwijderd van je onderwerp?
Hoe dichter je op je onderwerp zit, hoe sneller de achtergrond onscherp wordt. Ook bij kleinere diafragma’s. Andersom: als je verder weg staat, krijg je met hetzelfde diafragma méér scherpte.
Foto: LinseyopdenDriesPhotography
Praktische voorbeelden
Hieronder zie je een aantal veelvoorkomende situaties, met uitleg over wat het effect is van afstand én welk diafragma daar goed bij past.
1. Portret met onscherpe achtergrond
Afstand tot model: ±2 meter
Wens: mooi bokeh, alleen gezicht scherp
Aanbevolen diafragma: f/2.8 of f/1.8
Waarom: Door de korte afstand en het grote diafragma vervaagt de achtergrond snel, ideaal voor portretfotografie.
2. Portret met volledige scherpte van het gezicht
Afstand tot model: ±3 meter
Wens: hele persoon scherp
Aanbevolen diafragma: f/5.6
Waarom: Op iets grotere afstand zorgt f/5.6 voor voldoende scherptediepte, zonder dat de achtergrond te veel meekomt.
3. Groepsportret met meerdere rijen
Afstand tot groep: enkele meters
Wens: iedereen van voor tot achter scherp
Aanbevolen diafragma: f/8 tot f/11
Waarom: Door de afstandsverschillen binnen de groep heb je veel scherptediepte nodig.
Foto: weimaraan
4. Klein onderwerp dichtbij, helemaal scherp
Afstand tot onderwerp: ±1 meter
Wens: alles van voor tot achter scherp
Aanbevolen diafragma: f/8 tot f/11
Waarom: Vanwege de korte afstand is een klein diafragma nodig om voldoende scherptediepte te krijgen.
Foto: DirkN
5. Klein onderwerp dichtbij, bewust onscherpte creëren
Afstand tot onderwerp: ±1 meter
Wens: achtergrond weg laten vallen
Aanbevolen diafragma: f/1.4 tot f/4
Waarom: Door een groot diafragma te gebruiken creëer je een kleine scherptediepte en wordt de achtergrond mooi onscherp.
Tot slot
Het juiste diafragma kiezen draait niet alleen om de gewenste scherpte, maar ook om de afstand tot je onderwerp en de compositie die je voor ogen hebt. Oefen daarom met verschillende afstanden en diafragma’s om te zien hoe ze elkaar beïnvloeden. En onthoud: hoe dichterbij je onderwerp, hoe sneller je scherptediepte vervaagt, zelfs bij kleinere diafragma’s.
Wil je dit nog preciezer doen? Dan kun je apps gebruiken zoals PhotoPills of DOF Calculator, waarmee je voor elke combinatie van brandpuntsafstand, afstand en diafragma precies kunt uitrekenen wat er scherp wordt. Zo leer je stap voor stap om scherptediepte bewust in te zetten voor sterkere beelden.
Opmerkingen