Twee topstukken

DEN HAAG - "Mijn schoonheid heeft hem verleid tot zijn ondergang”, zo spreekt de Bijbelse Judith in het Oude Testament. De Joodse vrouw doodt de vijandige legerleider Holofernes door hem te verleiden en vervolgens te onthoofden. Klimt schildert haar (foto rechts) als een gevaarlijk femme fatale, die in haar verleidelijkheid seks en dood met elkaar verenigt. Klimts Judith 1901 en Schieles Edith 1915 illustreren in relatie tot elkaar de tegenstrijdige opvattingen over de vrouw die de gehele samenleving in de greep lijkt te houden. De sensuele Judith (rechts) en de schuchtere Edith (links) vormen een metafoor voor het Wenen rond 1900 waarin niets is wat het lijkt. In 1905 trouwt Egon Schiele met Edith Harms, een keurig meisje uit de middenklasse. tijdens een ziekteverlof schildert hij Edith in haar gestreepte huwelijksjapon, gemaakt van de gordijnstof uit Schieles atelier. Het is een bijzonder portret. Terwijl de kunstenaar zijn naaktmodellen tekent in de meest erotische poses, verbeeldt hij zijn eigen vrouw als een toonbeeld van kuisheid. Ediths portret (links) toont een schuchtere vrouw met blozenden wangen. Haar armen hangen slap langs haar lichaam en haar voeten bungelen in de lege ruimte. Haar passieve houding en starende blik doen denken aan die van een bewegingloze pop.