Prachtige waterlandschappen fotograferen!

Water. Als er één element is dat Nederland vormgeeft, is het wel water. Ons land is feitelijk één grote rivierdelta met een – voor zo’n klein landje – enorm lange kustlijn. Omdat ons land daarnaast weinig hoogteverschillen kent, is ook het binnenland een netwerk van beken, rivieren, kanalen, sloten, meertjes, vennen en drassige polders. En dat biedt jou als fotograaf ontelbare kansen op prachtige foto’s en creatieve invalshoeken. Water is namelijk enorm veelzijdig. Het spiegelt, weerkaatst, verkleurt, beweegt, golft en verandert.

Dit artikel komt uit de volledige Cursus Beweging en Actie in Zoom Academy. Hierin leer je alles over het vastleggen van deze gevleugelde modellen en nog veel meer.

Wadden

On-Nederlandse ruimte

Het Nederlandse Waddengebied is uniek. Nergens in ons kleine land vind je nog zo veel ruimte en nergens vind je zo weinig menselijke activiteit. Bovendien is het wad onvoorstelbaar divers. Zowel landschaps- als macro- en dierenfotografen vinden er een ongekende keuze aan onderwerpen. Van enorme zwermen watervogels tot zeehonden, specifieke duinvegetatie en een constant veranderend landschap van zand, zee en lucht. Maar ook de vuurtorens, vissersboten, kleurrijke boeien en karakteristieke vissershuisjes bieden talloze fotokansen. Neem dus in ieder geval al je objectieven mee naar de Wadden, van groothoek tot macro en telelens, om al die mogelijkheden zo goed mogelijk te benutten.

Getijden

Wat het wad in fotografisch opzicht bijzonder maakt, is de getijdenwerking. Ruwweg tweemaal per dag valt het wad droog en dat biedt kansen op unieke foto’s. Denk aan een fluorescerend oranje zee of wadvlakte bij zonsopkomst of zonsondergang, reflecties van wolken in het ondiepe water of een foto met een lange sluitertijd waarbij het stromende water een zijdeachtige witte sluier vormt. Dergelijke foto’s kun je nergens anders maken. Bovendien vergroot eb de kustlijn enorm en kun je een stuk over de zeebodem lopen om macrofoto’s te maken van schelpdieren, rustende en foeragerende zeevogels en vegetatie die normaal onder water staat. Bedenk tijdens het fotograferen constant wat je opvalt aan je omgeving en probeer juist die dingen creatief in beeld te brengen.

Gelaagd beeld

Bouw je waddenfoto op met lagen. Plaats een karakteristiek en duidelijk herkenbaar onderwerp op de voorgrond (een vissersboot, boei, bos zeewier of een meeuw), gebruik een middensectie (wadvlakte, strand of zee) en een achtergrond (wolken, de ondergaande zon of een passerend vrachtschip).

Let erop dat je voorgrond niet perfect midden in beeld staat, maar plaats ’m een klein beetje rechts of links van het midden. Dat geeft een dynamischere uitstraling. Let er ook op dat je horizon exact waterpas is en niet in het midden van je foto staat. Een horizon op een of twee derde oogt een stuk beter!

De perfecte foto

Een statief is handig bij wadfotografie. Om alle elementen van dit weidse landschap scherp op de foto te krijgen, moet je regelmatig langere sluitertijden gebruiken en dat vergroot de kans op onscherpe foto’s. Zorg er dus voor dat je camera muurvast staat en neem de tijd om je compositie te bepalen voordat je een foto maakt. Zorg dat je wadfoto van de voorgrond tot aan de horizon haarscherp is en kies een grote scherptediepte. Dit doe je door je camera op de diafragmavoorkeuzestand te zetten (Av bij Canon, A bij Nikon) en een grote F-waarde te selecteren (F 16 of F 22). Dit verlengt je sluitertijd, maar zorgt voor meer scherpte in je foto. De beste tijdstippen voor wadfotografie zijn vroeg en laat op de dag als het zonlicht minder fel is en de kleuren warmer worden. Midden op de dag fotograferen zorgt veelal voor harde en lelijke schaduwen.

Polarisatiefilter

Wateroppervlakken reflecteren sterk gepolariseerd licht. Het verhoogt dus het contrast in je foto’s. Soms wil je dat, soms ook niet. Met een polarisatiefilter kun je die reflecties en schitteringen grotendeels wegnemen. Daarnaast kan een polarisatiefilter kleuren voller maken of afzwakken. Door aan het filter te draaien, bepaal je het effect. De hemel wordt dieper blauw, wolken witter en bloemen krijgen mooiere kleuren. Het polarisatiefilter is niet goed in beeldbewerkingsprogramma’s na te bootsen. Het is daarom onmisbaar voor waterfotografie!

Do’s and don’ts

Do’s:

• reflecties van wolken in het ondiepe water;
• zonsondergangen;
• foto’s met lagen;
• ruimte fotograferen.

Don’ts:

• gehaast fotograferen;
• een locatie te kort onderzoeken op fotokansen;
• geen statief gebruiken.

Zee en strand

Saai?

De volle zee is – vergeleken met de fotogenieke getijdenwerking van de wadden – eigenlijk een beetje saai. Natuurlijk kun je je richten op surfers, op de gelaagdheid van de golven of een passerend schip, maar daar houdt het wel zo’n beetje mee op. Voor pakkende en onderscheidende zeetaferelen moet je de kustomgeving erbij betrekken. Denk aan het strand, de duinen, strandhuisjes, vuurtorens, ijscokarren en vooral: badgasten. Zoek naar subtiele doorkijkjes vanuit de duinen, fotografeer lachende vakantiegangers, spelende kinderen, wandelaars en beachvolleyballers of zoek naar eenzame stiltezoekers op een verlaten strand.

Uitdagende vorm

Strandfotografie is een combinatie van straat-, portret- en landschapsfotografie. En juist die bijzondere combinatie maakt deze vorm van fotograferen erg aantrekkelijk en uitdagend. Neem jezelf voor om verhalen te vertellen met je foto’s. Zoek naar komische situaties, maak series portretten van strandbezoekers, zoek naar specifieke kleuren of karakteristieke strandvoorwerpen, leg aangespoeld afval vast of probeer de therapeutische werking van het strand op mensen vast te leggen. Bedenk altijd vooraf of je juist vrolijke of serieuze foto’s wilt maken en werk die plannen uit als je eenmaal met je voeten in de branding staat.

Reportagefotografie

Voor de reportageachtige stijl van strandfotografie kun je het best een korte telelens of portretlens gebruiken van 80 tot 200 mm. Werk in diafragmavoorkeuze en kies een kleine F-waarde (F 2,8 tot F 5,6). Dit zorgt voor korte sluitertijden waarmee je snel uit de hand kunt fotograferen. Daarmee kun je vluchtige situaties vastleggen.

Anticipeer op wat er om je heen gebeurt en wees alert op de fotomomenten die je zoekt. Werk niet zo stiekem als een paparazzo, maar vraag mensen beleefd of je een foto mag maken en leg ook uit waarom je dit graag wilt doen. Dat je aan een fotothema werkt bijvoorbeeld, en beloof mensen de foto’s te mailen of vertel ze waar je ze op internet publiceert. Je zult versteld staan van hoeveel medewerking je krijgt.

Geschikte locaties zijn overal langs de kust te vinden. Badplaatsen bieden je uiteraard de meeste modellen, maar ook op rustiger stukken en langs de duinen kom je veel wandelaars, fietsers, ruiters te paard en hondenuitlaters tegen die als model kunnen dienen.

Do’s en Don’ts

Do’s:

• anticiperen op interessante situaties;
• denken in thema’s;
• zoeken naar fotogenieke momenten.

Don’ts:

• foto’s van een zonsondergang boven zee: ze werken zelden tot nooit in ons land, omdat er geen ‘extra elementen’ in beeld zijn.

Meren

Het licht achterna

Meren verschillen van de zee doordat je vaak de overkant van het water kunt zien en die tegenoverliggende oever als een extra laagje in je foto kunt verwerken. Oevers met kenmerkende bebouwing werken het best: molens, boerderijen, flats, aangemeerde schepen of rijen bomen. Gebruik een groothoekobjectief van 14 tot 50 mm voor landschapsfoto’s en een telelens van 100 tot 400 mm voor details en foto’s van dieren.

Kies je locatie met zorg en let op de lichtrichting. Tegenlicht kan bijvoorbeeld grote, herkenbare objecten als boten, bruggen en molens als contouren weergeven. Het is verstandig om vooraf al na te denken over welke locaties op welk moment van de dag het mooiste belicht worden. Apps als ‘The Photographer’s Ephemeris’ (iOS, desktop) kunnen je daarbij helpen: deze tonen tabellen met de posities van de zon (of maan) op bepaalde tijdstippen op bepaalde locaties over de hele wereld. Kies op een kaart de plek waar je wilt fotograferen en je ziet in één oogopslag wanneer het licht optimaal is.

Interessante plekken

Net als bij de zee kun je je fotokansen verruimen door ook de oevers, begroeiing, dijken, sluizen, watersporters, vissers, scheepvaart en bebouwing in je foto’s te verwerken. Door vanaf een boot te fotograferen, creëer je een afwijkend, verrassend perspectief.

Wist je bovendien dat veel dieren je minder bedreigend vinden als je je op het water bevindt? De fotogeniekste meren vind je uiteraard in Friesland. Niet alleen de oevers zijn pittoresk, maar er is ook een levendige watersportcultuur. Denk daarnaast aan het Lauwersmeer, de Loosdrechtse, Nieuwkoopse en Vinkeveense Plassen, de Oostvaardersplassen en de Zeeuwse Meren.

Langs veel meren liggen speciale vogelkijkhutten waar je als fotograaf onzichtbaar bent voor vogels en zoogdieren. Op www.vogelkijkhut.nl vind je eenvoudig de beste plekken in jouw regio. Door op een specifieke hut te klikken, kun je bovendien zien welke dieren daar onlangs zijn waargenomen. Met al die informatie is het dus een kwestie van uitzoeken, bezoeken en geduld hebben voor je een geslaagde foto in mooi licht maakt.

Lange sluitertijd

Zorgt de wind voor storende rimpelingen in het water of wil je golven gladstrijken? Gebruik dan een lange sluitertijd om bewegend water te veranderen in een melkachtige witte, zijdezachte waterdeken. Zet je camera op handmatig (M) of diafragmavoorkeuze (S of Tv), gebruik een statief, zoek een mooie compositie en experimenteer met verschillende sluitertijden. Hoe langer de sluitertijd, des te gladder het water op je foto. Is er te veel licht en raken je foto’s daardoor overbelicht? Kies dan de laagste lichtgevoeligheid van je sensor (iso 50 of 100) en een maximale scherptediepte (hoog F-getal). Lukt het dan nog niet? Gebruik dan een ND-filter. Deze donkere filters houden licht tegen en verlengen de sluitertijd.

Do’s en Don’ts

Do’s:

• vooraf de beste lichtlocaties uitzoeken;
• geduld hebben;
• de beste kijkhut zoeken;
• eventueel een boot huren.

Don’ts:

• op de bonnefooi op pad gaan;
• geen plan hebben.

Zoom Academy

Dit artikel komt uit de volledige Cursus Beweging en Actie in Zoom Academy. Hierin leer je de technieken te beheersen die beweging in je foto’s brengen en nog veel meer.

Zo leer je onder andere:

• Alles over sluitertijd
• Het fotograferen van dieren en hun beweging
• Hoe je verschillende sporten fotografeert
• Creatief omgaan met bewegingselementen

Bekijk hier de volledige Cursus Beweging en Actie.