Winterse wildlife: dieren fotograferen in de winter

Dit artikel komt uit de volledige Online Cursus Fotograferen in de Winter in Zoom Academy. Hierin leer je alles over het fotograferen met winterse omstandigheden.

Doordat dieren actief voedsel moeten zoeken, zijn ze vaak gemakkelijker te zien dan in de zomer. De begroeiing is minder dicht, het aantal uren daglicht is minder en ook de plekken waar voedsel te vinden is, zijn schaarser. Informeer je over voederplaatsen en andere plekken waar je een goede garantie hebt dat je dieren te zien krijgt.

Wees wel heel terughoudend bij het benaderen van dieren. Het is nooit goed om dieren te verstoren, maar in de winter zijn ze extra kwetsbaar en moet je dus bij de minste twijfel de belangen van het dier laten voorgaan. Dan maar liever geen foto; daar ga je echt niet dood van. Maar dat dier gaat misschien wél dood als het steeds verstoord wordt door fotografen die hun eigenbelang vooropstellen.

Op de besneeuwde bosbodem vind je overal sporen van dieren die druk zijn met voedsel zoeken. Het kan een leuk projectje zijn een serie foto’s van deze sporen te maken. Of volg de sporen een tijdje, zodat je bijvoorbeeld de verblijfplaats van dieren vindt. Je kunt dan in een seizoen met meer licht en meer activiteit van die dieren teruggaan om ze te fotograferen.

Winters wild in Nederland

In veel opzichten is de winter het ideale fotografische jachtseizoen. Veel vogels gedragen zich minder schuw in de winter. Daarbij wordt ons land ook bezocht door echte wintergasten, zoals pestvogels en de waterspreeuw. Veel watervogels, zoals wintertaling, meerkoet en krooneend, verzamelen zich bij wakken. En wat te denken van één prachtige vos in wintervacht bij sneeuwval?

We nemen een aantal prachtige dierlijke foto-onderwerpen onder de loep. Zo weet je waar je deze dieren kunt vinden en hoe je ze benadert.

Wisent of Europese bizon

We pakken het gelijk groot aan: met de Europese bizon. Bizons in Nederland? Jazeker! Deze reus, het grootste landzoogdier van Europa, leeft in een deel van het Nationaal Park Zuid-Kennemerland: het Kraansvlak. Het gebied waar de wisenten leven, is iets meer dan 400 hectare groot. Dit gebied is een groot deel van het jaar afgesloten, maar vanaf 1 september tot 1 maart opengesteld. Dan kun je er over het wisentenpad van circa drie kilometer wandelen en zo ook de wisenten van dichtbij observeren.

Ondanks dat er nog geen ongelukken met bezoekers zijn geweest, is het raadzaam om de regel van minimaal 50 meter afstand tot de dieren aan te houden. Mochten de dieren op het pad of naar jou toe lopen, vergroot dan de afstand voor je eigen veiligheid. Een objectief van 400 of 500 mm is ideaal voor als de dieren wat verder weg staan of voor intieme portretten. Als aanvulling op een lang teleobjectief is ook een kortere zoomlens goed bruikbaar voor beelden van de wisenten in hun leefomgeving.

Damherten en vossen in de duinen

Het prachtige duinen- en boslandschap van de Amsterdamse Waterleidingduinen ligt tussen Noordwijk aan Zee en Zandvoort. Het is met 3400 hectare het grootste natuurgebied aan de Nederlandse kust. Hier kun je heerlijk wandelen door bossen, heide en duinen en over het strand. In tegenstelling tot veel andere natuurgebieden mag je er echt struinen en dus (bijna overal) van het pad af.

Het gebied is bij uitstek geschikt om in de winter prachtige foto’s te maken van damherten en vossen. De herten hier zijn niet schuw en laten zich prima benaderen. Hierdoor kun je ze zowel beeldvullend als klein in een wit winters landschap fotograferen.

Ook leven er diverse vossen in het gebied, die totaal niet bevreesd zijn voor de mens. Vooral in de omgeving van de Duizendmeterweg kom je ze tegen, met name in de middag en tegen de avond.

Vogels in de polder

Vanaf eind oktober vullen V-vormige formaties ons luchtruim, en strijken even later vele vogels in ons landschap neer. Ganzen! Meer dan één miljoen exemplaren komen bij ons de winter doorbrengen, ofwel bijna de helft van alle ganzen die in Europa overwinteren. Soorten als rietgans, kolgans en brandgans, maar ook de zeldzame dwerggans.

De beste plekken om ganzen te fotograferen zijn de polders en uiterwaarden. Hier overnachten ze vaak op grote uiterwaardplassen, waarschijnlijk om hongerige vossen te ontlopen. En overdag vind je ze dan in de weilanden. Op de waterplassen voelen de ganzen zich veiliger dan op het land. Tref je echter een groep ganzen op het land aan, dan dien je voorzichtig te werk te gaan en extra op hun gedrag te letten om verstoring te voorkomen. Stoppen ze met eten en steken ze allemaal de kop omhoog? Dan voorzichtig zijn en niet dichter naar ze toe rijden. Bij een grote verstoring gaat de hele groep ganzen op de wieken. Dit leidt tot onnodige stress en verhoogt het energieverbruik van de ganzen. Zeker in de winterperiode is dat heel ongunstig voor de dieren: daardoor kunnen ze eerder verzwakken.

Ook andere wintergasten treffen we in de polder aan: de koperwiek en kramsvogel. Je vindt ze over het algemeen in de winter op besdragende stuiken zoals lijsterbes, kardinaalsmuts en hulst. In de polders en uiterwaarden staan vaak enkele van dergelijke struiken met bessen in een verder open landschap. Door het geringe aanbod aan struiken is de kans groot dat ze bezocht worden door koperwieken en kramsvogels, die van die bessen komen smullen. Ga eens geduldig posten, zittend in de auto, bij een van deze struiken. Op een gegeven moment komen de vogels wel in de struik zitten. Vanuit de auto zijn ze prima te fotograferen.

Andere fotogenieke vogels in de polder zijn onder meer buizerd en torenvalk. Ook tref je grote zilverreigers aan die hier overwinteren. En houd je ogen open voor de roerdomp. Dit is een zeldzame reiger die zich in de winter iets vaker aan ons laat zien.

Mobiele schuilhut

Het beste werkt het om bij vogels in de winter de ‘mobiele schuilhut’ in te zetten: de auto. Rustig vanaf de dijk of landweg vanuit de auto kunnen we ze namelijk uitstekend fotograferen. Met de auto als schuilhut lukt het meestal prima om bijvoorbeeld foeragerende ganzen redelijk dicht te benaderen zonder dat ze wegvliegen. Fijn voor de ganzen, maar natuurlijk ook voor ons fotografen.

Bij koude weersomstandigheden is het raadzaam om de verwarming in de auto niet of zo min mogelijk aan te zetten. Grote temperatuurverschillen geven namelijk condens. Ga je bijvoorbeeld tijdens een winterse dag de warme auto uit en weer in, dan ontstaat condens op het objectief en mogelijkerwijs ook in de camera. Dat eerste levert ongewild softe beelden op; het tweede kan de elektronica van de camera beschadigen. Een optie is om de apparatuur in de achterbak van de auto te leggen, en die pas te gebruiken met een geopend raam zodra de ganzen zijn gespot. In de achterbak is het altijd iets kouder, waardoor de kans op condens minder groot is.

In het park

In ieder dorp of stad vind je ze wel: parkvijvers. En in de wintermaanden zijn ze tijdens perioden met vorst een verzamelplaats van allerlei watervogels zoals meerkoeten en verschillende eendensoorten. Maar ook blauwe reigers en ijsvogels laten zich hier in de winterperiode veelvuldig zien. En eldorado voor vogelfotografen, want over het algemeen zijn ze in deze tijd hier ook beter te fotograferen.

Vooral als een groot deel van de vijver is dichtgevroren, houden veel vogelsoorten zich vaak gezamenlijk op bij de (nog) niet dichtgevroren delen. Een ideale plek, dicht bij huis, om te proberen van vaak algemene soorten toch aansprekende beelden te maken. Datzelfde geld voor het waterhoen: een algemene maar wat schuwe vogel, die zich vooral tussen de dichte oevervegetatie schuilhoudt. Ook deze laat zich dan beter zien.

Aarzel niet om wat vogelvoer mee te nemen als je in de winter de parkvijver bezoekt. De vogels kunnen het goed gebruiken, en je kunt ze hiermee naar plekken lokken die ook voor de foto’s interessanter zijn. Zo zie je maar dat je zelfs voor aansprekende foto’s van winters wild in de winter niet ver van huis hoeft te gaan!

Zoom Academy

Dit artikel komt uit de volledige Online Cursus Fotograferen in de Winter in Zoom Academy. Hierin leer je alles over het fotograferen met winterse omstandigheden en nog veel meer!

Zo leer je onder andere:

• Het goed belichten van een winters tafereel
• Hoe je je witbalans instelt in de winter
• Jezelf én je camera beschermen tegen de omstandigheden
• Nog veel meer over de natuur in de winter

Bekijk hier de volledige Online Cursus Fotograferen in de Winter.