Verbeter je composities: gebruik lijnen in je beeld

16 mei 2022 12:54
redactiezoomnl

Perspectief speelt, hoe je het nu wendt of keert, altijd een grote rol in fotografie. Ook al heb je er helemaal geen idee van, op de achtergrond is perspectief altijd aanwezig. Dat geldt bij alle genres: of je nu een portret, een landschapsfoto of een vakantiefoto maakt. Daarom is het goed om de basisprincipes van perspectief in je foto’s te kennen.

Laat jouw foto’s opvallen tussen al die andere platen door een krachtige compositie. Je leert hier alles over in de Cursus Krachtige Composities.

Om goed en bewust met perspectief te kunnen werken, is het eerst van belang te weten en te begrijpen wat perspectief precies is en doet. Allereerst is perspectief overal om je heen te zien. Het is dus niet alleen een fotografisch aspect.

In essentie zorgt (lijn)perspectief ervoor dat alle lijnen in een voorwerp leiden naar één of meerdere verdwijnpunten aan de horizon. Afhankelijk van je standpunt hebben al die lijnen een andere richting en ‘hoek’.

Je ziet hier duidelijk de perspectiefwerking: de weg loopt naar een verdwijnpunt op de horizon.

Erik Ester (erikesterfotografie)
Nikon Z 6 II · ISO 100 · F 16 · 1 SEC · 20 MM

Vertekening

Het perspectief in een foto bepaalt hoe de verschillende elementen in het beeld zich tot elkaar verhouden. Dat betekent ook dat het gekozen perspectief de ‘diepte’ in je beeld voor een groot gedeelte bepaalt.

Jouw keuze van standpunt en compositie, bepalen in grote mate hoe jouw onderwerp afgebeeld wordt. Denk bijvoorbeeld aan hoe je eigen armen eruitzien als je vanaf ooghoogte naar beneden kijkt. Door de perspectivische verkorting lijken ze ineens heel kort, of in ieder geval veel korter dan ze in werkelijkheid zijn. En ook korter dan een ander ze ziet als die je armen vanaf een afstand bekijkt.

Op dezelfde manier kan een rechthoekige tafel vanuit een specifieke hoek gezien ineens vierkant lijken door gebruik (of misbruik) van … perspectief.

Lijnen

Eén van de meest voor de hand liggende voorbeelden van de werking van perspectief vind je als je een hoge (kerk)toren wilt fotograferen. Die toren is uiteraard van onder tot boven gelijk in de breedte, maar als je hem van dichtbij fotografeert lopen de buitenste lijnen opeens sterk naar binnen en lijkt de toren op de foto een ‘puntvorm’ te hebben.

De mate waarin dit gebeurt, heeft ook te maken met wat voor lens je de toren fotografeert en daarnaast ook met de afstand van jou tot die toren. Sta je dicht bij de toren, dan krijg je vrijwel altijd te maken met dit effect. Maak je dezelfde foto van een grote afstand, dan komt de toren er ‘normaal’ op te staan.

Als je de voorgaande case bekijkt, dan wordt het duidelijk dat de werking van perspectief te maken heeft met je standpunt en afstand tot je onderwerp. Daar moet nog één aspect aan worden toegevoegd, want ook de lenskeuze (en met name de brandpuntsafstand) is van invloed op hoe het perspectief in je foto eruitziet. Fotografeer je met een groothoeklens, dan heb je in de praktijk een ander perspectief dan bij een telelens. Hierover leer je later in dit hoofdstuk meer bij Brandpunten.

Lopen deze gebouwen nu van breed naar smal? Nee natuurlijk niet, het is het perspectief dat deze indruk geeft.

Claudia Angenent (miss_bleu)
Canon 5D III · Exif onbekend

Natuurlijk

Het hangt van je onderwerp en van het doel van je foto’s af of jij kiest voor een zo natuurlijk mogelijk perspectief, of juist een perspectief dat afwijkt van hoe wij iets in werkelijkheid zien. Zo is een portret meestal gebaat bij een natuurlijk perspectief: niemand wil zijn hoofd immers vervormd of ‘vreemd’ op een foto terugzien. Als het dus gaat om een zo realistisch mogelijke weergave van een onderwerp, dan is de keuze voor een natuurlijk ogend perspectief logisch.

In andere situaties kan het juist een interessant beeld opleveren door te kiezen voor een afwijkend perspectief. Bij landschapsfotografie met een groothoeklens is het vaak gebruikelijk om voorwerpen in de voorgrond op te nemen, om zo een mooie diepte te creëren in het beeld. Door het gebruik van een groothoeklens te combineren met een standpunt dicht bij het voorwerp in de voorgrond, krijg je een spannend beeld. Maar dat is ook een beeld dat er in de werkelijkheid vaak niet zo uitziet. Dat is in dit geval geen enkel probleem en zelfs de bedoeling.

Bij een portret wil je vaak graag een natuurlijk perspectief gebruiken. Deze foto is vanaf ongeveer 1,5 meter afstand gemaakt bij natuurlijk licht.

Esperanza van den Ham (iamshootingportraits)
Sony A7 III · ISO 400 · F 4 · 1/200 SEC · 50 MM

Laat jouw foto’s opvallen tussen al die andere platen door een krachtige compositie. Je leert hier alles over in de Cursus Krachtige Composities.

Soms wil je het perspectief in je foto’s naderhand nog corrigeren. Vaak gebeurt dat bij foto’s waarin verticale lijnen te zien zijn die niet evenwijdig aan elkaar lopen terwijl dat in de werkelijkheid wel zo is. Denk daarbij aan foto’s van gebouwen of interieurs, waarbij die ‘scheve’ lijnen een raar gezicht zijn.

Gelukkig zijn dit soort perspectiefcorrecties relatief gemakkelijk uit te voeren in de nabewerking. 

Zoom Academy

Dit artikel komt uit de volledige Cursus Krachtige Composities in Zoom Academy. Hierin leer je allerlei technieken die je kunnen helpen om een krachtige foto te schieten.

Zo leer je onder andere:

  • Alles over het gebruiken van een goede voorgrond
  • De lijnen die je in je compositie kunt gebruiken
  • Hoe je alle klassieke compositieregels toepast
  • Stap voor stap meer zicht krijgen op het samenstellen van composities onder verschillende omstandigheden

Bekijk hier de volledige Cursus Krachtige Composities.