Fotograferen bij slecht weer

Als je vroeg opstaat om naar buiten te gaan, hoop je natuurlijk op felgekleurde luchten, een laagje grondmist en een landschap dat zó mooi is dat je bijna geen slechte foto kunt maken. Veel vaker echter valt niet alles zo mooi op zijn plek. Dan is het aan de fotograaf om ook onder die mindere omstandigheden krachtige foto’s te maken. Hieronder geven we daarvoor praktische tips.

Dit artikel komt uit de volledige Cursus Bosfotografie in Zoom Academy. Hierin leer je alles over het maken van de beste bosfoto’s en nog veel meer.

Ontluchten

Op druilerige of grijze dagen voegt de lucht weinig aan je foto toe. Dat grote, egaal lichte vlak leidt eigenlijk alleen maar af. Ga dus op zoek naar landschappen waarbij je de lucht buiten beeld houdt. In het bos is dat meestal goed te doen. Eigenlijk als vanzelf grijp je dan naar een langere brandpuntsafstand dan je gewend bent. Waar je normaliter een 16-35mm-groothoekobjectief zou gebruiken voor een typisch landschap met nabije voorgrond en een horizon, zijn een 24-70mm-standaardzoom en 70-200mm-telezoom ideale lenzen om op zoek te gaan naar zogenaamde ‘intieme landschappen’. Verstilde hoekjes in het bos, een setje bomen met karakteristiek kromme stammen en takken, vlakken met wisselende vegetatie of water dat langs een grote steen of dode boom stroomt: allemaal onderwerpen waaraan je op de perfecte ochtend waarschijnlijk voorbij zou lopen, maar die je nu uren bezig kunnen houden.

Daarvoor moet je ze wel eerst weten te vinden. Loop langzaam rond en geef jezelf de tijd goed te kijken. Als je de neiging voelt opkomen je camera te pakken, probeer dan voor jezelf te beschrijven wat je aanspreekt, en wat dus het onderwerp van je foto zou moeten zijn. Zet ook je oorspronkelijke teleurstelling van je af en probeer de situatie als een kans te zien.

Foto: Ed Kamstra

Onderdelen

Je merkt dat het hoofdonderwerp nu verschuift van het weidse landschap naar afzonderlijke onderdelen daarvan. Je kunt nóg dichterbij gaan en op zoek gaan naar segmenten van het intieme landschap dat je zojuist fotografeerde. Laat de macrolens nog even in de tas, maar pak een 70-200mm- of 100-400mm-telezoom en ga op zoek naar ‘schilderijtjes’: abstracte foto’s die veel meer gaan over vormen, structuren, lijnen, kleuren en contrasten. De bast van een boom biedt veel schakeringen in kleur en vorm. Dat geldt ook voor gevallen herfstblad op de grond, reflecties op stromend water of door de wind gevormde patronen in het zand.

Abstract

Zo’n abstracte foto kun je maken van een paar vierkante meter varens, maar ook van enkele tientallen vierkante centimeters boombast, zolang het resultaat maar vervreemdend is. Als de kijker naar je foto straks niet meteen de schaal van het geheel kan inschatten en zich afvraagt waar hij of zij naar kijkt, is je doel bereikt.

Je kunt zo’n foto vullen met enkel herhalingen van patronen, kleuren en structuren. Als je echter een blikvanger in beeld wilt, kijk dan of ergens een kleine afwijking in al die herhaling te vinden is. Het oog van de kijker blijft daar dan vanzelf op hangen. Dat kan een al oranje gekleurde varen in ene groene zee zijn, een net iets anders gekleurd vlakje boombast, een eikenblad op een berg beukenbladeren of een steen die het water doorbreekt.

De ‘regels’ voor compositie zijn dezelfde als in een weids landschap. Diagonale lijnen helpen het beeld dynamischer te maken, en de regel van derden helpt je een afwijkend onderwerp op de juiste, krachtige plek in beeld te plaatsen. Maar laat vooral je eigen gevoel voor balans en compositie bepalen hoe de foto er uiteindelijk uit komt te zien.

Foto: Vaverma

Als je inzoomt op delen van het landschap, probeer dan eens of een polarisatiefilter je foto beter maakt. Zeker op grijze, natte dagen reflecteert de wereld om ons heel veel licht. Het filter sloopt die reflecties en maakt kleuren voller en contrasten gelijkmatiger. Met name (natte) bladeren, boombast en natte stenen hebben er baat bij. Is de reflectie juist je onderwerp, dan zul je merken dat het filter meer kwaad dan goed doet. In dat geval kun je het filter gewoon laten zitten en het effect eruit draaien als het niets toevoegt. Hoogstens kost het je een stop licht, maar omdat je toch al vanaf statief werkt in het bos, is dat geen drama.

Lange sluitertijden

Op druilerige dagen is licht nog schaarser dan in het bos doorgaans toch al het geval is. Dat kun je natuurlijk oplossen door een statief, een groter diafragma of een hogere iso-waarde te gebruiken. Maar lange sluitertijden geven je ook de mogelijkheid beweging tot het onderwerp van je foto te bombarderen. Dat kan de beweging van je onderwerp zijn (zoals in de wind op en neer zwiepende takken), de beweging van de camera (zoals bij ICM/Intentional Camera Movement: bewuste beweging van de camera bij stilstaande onderwerpen), of een combinatie. Zoals wanneer je met een lange sluitertijd de camera meebeweegt met een voorbijrennend of -vliegend onderwerp.

Op een zonnige dag is de benodigde sluitertijd soms niet haalbaar, of alleen als het diafragma naar F 22 of nog kleiner wordt gedraaid. De scherptediepte neemt dan enorm toe, waardoor elke oneffenheid in voor- of achtergrond overduidelijk op je foto verschijnt. Dat geldt ook voor sensorvlekken! Op een grauwe dag kun je zonder grijsfilter lange sluitertijden behalen met elk willekeurig diafragma. Daardoor kun je zelf bepalen hoeveel scherptediepte en dus details je in je foto wilt. Houd er wel rekening mee dat ook foto’s waarin beweging de hoofdrol speelt meestal baat hebben bij mooi licht en contrasten. Oefen dergelijke foto’s op grauwe dagen, en pas het geleerde ‘voor het echie’ toe als er een keer wél mooi licht is. Denk aan het laatste zonlicht dat de westkant van de stammen oranje doet opkleuren, terwijl de rest al in diepblauwe schaduwkleuren verdwijnt.

© Daan Sitters

Foto: DaanSitters

Het weer als onderwerp

Je kunt de oorzaak van je frustratie ook tot onderwerp van je foto bombarderen. De meeste mensen blijven met druilerig weer binnen, met als gevolg dat wie zich wél buitenshuis waagt, met foto’s thuiskomt die niemand anders maakt. Ga op zoek naar dieren die er net zo ongelukkig en verregend uitzien als jij je voelt. Met wat geluk schudden ze hun vacht of veren na enige tijd droog. Vaak zie je dat moment aankomen en kun je je camera er alvast goed op instellen. Een ree houdt bijvoorbeeld helemaal niet van een nat bos en zal in regenweer de weilanden aan de bosrand betreden. De druppels die op planten, bladeren en paddenstoelen hangen, zijn met de macrolens eveneens bijzonder fotogeniek. Zeker als er nog een verdwaalde lichtstraal doorheen wil priemen.

Sommige planten hebben een nogal wasachtig blad, waar regendruppels op blijven liggen. Vallende druppels zijn als onderwerp ook een optie. Tegen een donkere achtergrond zie je ze het best, en die achtergronden heb je in het bos genoeg. Met een korte sluitertijd krijg je een pointillistisch effect, bijna als ruis. Met een langere sluitertijd vervagen de druppels tot strepen. Combineer je dit met een subtiele invulflits, dan krijg je een haast abstracte gelaagdheid van strepen en lichte ronde vormen.

Foto: PeterNijsen

Ontwikkel jezelf als fotograaf

Minder dan ideale ochtenden en avonden zijn eigenlijk perfecte leermomenten. Gedwongen door de omstandigheden leer je anders (en beter) te kijken en maak je unieker beeld. Je bent immers gedwongen om verder te kijken dan wat iedereen ziet. De uitdaging is vervolgens om ook dat soort ‘eigen’ beeld te maken als de omstandigheden wél goed zijn. Want ook abstracte foto’s en kleine landschappen hebben vaak baat bij mooi licht. Kun jij de volgende keer dat je een perfecte ochtend treft de verleiding weerstaan om enkel het overduidelijke te fotograferen?

Natuurlijk is het fijn als na een paar ochtenden hard werken voor je foto’s een ochtend volgt waarop alles klopt en de mooie foto’s je als het ware komen aanwaaien. Je bent er alleen niet meer afhankelijk van als je hebt geleerd hoe je op mindere momenten ook tot aansprekend beeld kunt komen. En als het echt niet lukt, dan ben je in elk geval lekker buiten geweest en heb je locaties kunnen scouten om naar terug te keren onder betere weersomstandigheden.

Zoom Academy

Dit artikel komt uit de volledige Cursus Bosfotografie in Zoom Academy. Hierin leer je de technieken te beheersen die beweging in je foto’s brengen en nog veel meer.

Zo leer je onder andere:

Bekijk hier de volledige Cursus Bosfotografie.