Bereid je goed voor
Natuurfotografie is een verzamelnaam voor alles wat je in de natuur kunt fotograferen. Bepaal dus voordat je op pad gaat wat je wilt fotograferen. Nadat je hebt bepaald welke dieren, planten of landschappen je wilt fotograferen, ga je op zoek naar relevante informatie. Zoek in eerste instantie uit waar je onderwerp te vinden zijn. Internet is een geweldige informatiebron voor alles wat je wilt weten. Via Google Earth, speciale sites met natuurkalenders, gespecialiseerde online natuurtijdschriften en websites van instanties als Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer vind je snel de beste plekken. Denk ook aan sites als birdpix.nl voor inspiratie over vogelfotografie en waarneming.nl om te zien welk dier waar is gezien. Zoek je een schuilhut? Bezoek dan zeker even vogelkijkhut.nl en vind snel de beste kijkhutten in jouw omgeving. Aangezien de site is gekoppeld aan waarneming.nl lees je meteen welke dieren er onlangs zijn gespot. Dat laatste is handig, want veel wild leeft volgens een strak ritme en duikt elke dag op dezelfde tijdstippen op. Ten slotte zijn er tientallen fora en blogs over specifieke soorten natuurfotografie. Ze bieden je onder meer inspirerende foto’s, de beste locaties en lijstjes met praktijktips. En dat het leven van een natuurfotograaf dan nog niet over rozen gaat, zie je in deze beelden.
Kies je apparatuur
Zoveel onderwerpen, zoveel keus uit apparatuur. Gebruik de apparatuur die bij jouw soort fotografie past. Voor macrofoto’s heb je minder behoefte aan een telelens en als je landschappen fotografeert, hoef je geen camera te kopen die 12 foto’s per seconden kan schieten. Teveel spullen meenemen zorgt voor veel gewicht, belemmeren je in je bewegingen en zijn vaak onnodig omdat je meestal slechts één voorkeurslens en body gebruikt.
Voor dieren kies je een camera en objectief met zoveel mogelijk telebereik. Veel dieren zijn immers klein en schuw, zodat je ze vanaf een aanzienlijke afstand moet fotograferen. Kies dus voor een langere telelens. Minimaal 300 mm voor zoogdieren en 500 à 600 mm voor vogels.
Landschaps- en macrofotografen zijn vooral gebaat bij een grotere (fullframe) beeldchip voor zoveel mogelijk detail en een groothoek- of macrolens. Landschapsfotografen werken veel met ND-verloopfilters die het contrast tussen lichte en donkere partijen verkleinen en polarisatiefilters waarmee wolkenluchten meer tekening krijgen.
En of je nu dieren of landschappen fotografeert: gebruik een statief. Een statief zorgt meteen voor betere resultaten. Je hebt minder last van bewegings-onscherpte en kunt langere sluitertijden gebruiken. Bovendien dwingt een statief je om de tijd te nemen voor het maken van een foto. Wil je geen zwaar driepootstatief meenemen? Denk dan aan lichtere alternatieven als een monopod, een rijstzak of een gorillapod.
Leer het licht zien
In de natuur ben je veelal afhankelijk van het daglicht (tenzij je gaat flitsen maar dat zullen we in deze basiscursus niet behandelen). Sta dus eens een keertje vroeg op en analyseer hoe het licht tijdens die eerste uren van de dag varieert en verandert. Kijk welke lichtinval jou het meest aanspreekt en perfectioneer je techniek in dit specifieke licht. Probeer ook eens wat ‘lichtmagie’ zoals tegenlicht. Dit werkt het best als je een onderwerp met een herkenbaar silhouet fotografeert zoals een hert, een koe of een eik. Ook zijlicht geeft je een compleet andere kijk op je onderwerp. Het versterkt de lichte en donkere partijen en structuren in je foto en heeft dus een sterk grafisch karakter. Ideaal om bijvoorbeeld de haartjes in een dierenvacht of de optrekkende voorjaarsmist boven een opwarmend weiland te benadrukken. Goed licht moet je leren zien en herkennen. Dat vereist veel ervaring en oefening.
Tip voor landschapsfotografen en dierenfotografen die vanuit een vaste schuilhut willen werken: download een smartphone-app zoals het zeer uitgebreide Photographer’s Ephemeris en Photoluna (betaald) of gratis varianten als Best Photo Times en PlanIt! De apps tonen de lichtrichting op jouw locatie, zodat je weet wanneer je waar moet zijn om te fotograferen met een specifieke lichtrichting. De apps zeggen uiteraard niets over de lichtkwaliteit …
Kies de juiste instellingen
Welke camera-instellingen je kiest, hangt af van tientallen variabelen. Het weer, de lichtintensiteit, de lichtrichting, het onderwerp zelf (licht of donker), de lens, de vlakverdeling in je compositie en ga zo maar door. Toch zijn er wel degelijk richtlijnen te geven. Voor dieren is dat een groot diafragma voor wazige achtergronden. Dit diafragma, in combinatie met een iso-waarde tussen de 200 en 800, zorgt voor korte sluitertijden. Zo kun je ook een beweeglijk dier scherp vastleggen. Kies ten slotte voor een autofocusinstelling waarbij je camera constant scherpstelt. De instellingen zijn bij landschapsfotografen anders. Zo kiezen zij meestal voor een klein diafragma (groot F-getal) om zoveel mogelijk van het landschap scherp te krijgen. Omdat ze vrijwel altijd vanaf statief fotograferen, zijn langere sluitertijden minder problematisch. Het onderwerp beweegt immers niet. Kies verder voor een klein diafragma en enkelvoudige autofocus. Kun je een raster of waterpas in het zoekerbeeld projecteren? Doe dit dan. Een rechte horizon is een absolute vereiste voor landschappen.
Speel met standpunten
Veel fotografen nemen niet de moeite om hun standpunt te variëren. Daardoor krijgen je foto’s telkens dezelfde beeldhoek van bovenaf. Zonde, want simpelweg even door de knieën zakken levert al een totaal ander en vaak opvallender beeld op. Dus daag jezelf dus eens uit en besteed een hele fotosessie aan het fotograferen met afwijkende standpunten.
Heb geduld!
De allerbelangrijkste tip voor natuurfotografie is meteen de moeilijkste: heb geduld. Natuurfotografie betekent veel observeren en omstandigheden die niet perfect zijn. Ga maar na: je locatie is perfect, maar het licht is lelijk. Of je onderwerp werkt niet mee en gaat met z’n kont naar je toe staan. Of er lopen ineens wandelaars in je beeld die de dieren verjagen. Kortom: als natuurfotograaf moet je een lange adem hebben en af en toe niet tot 10, maar tot 10.000 tellen. Bedenk altijd dat thuiskomen zonder geslaagde foto’s helemaal niet erg is. Er is altijd een nieuwe kans en je bent heerlijk buiten in de ontwakende voorjaarsnatuur geweest. Je hebt je zintuigen geprikkeld, je geest verruimd en alle tijd gehad om een nieuwe strategie te bedenken voor die superfoto die je de volgende keer ongetwijfeld gaat maken!
Nog meer fotografietips nodig?
De belangrijkste fotografietips vind je op ZoomAcademy Blog. Hier vind je tips over elk denkbaar onderwerp.
